"දකුණේ රසවත් වූ බස මාතර බස"

         ප්‍රාදේශීය වශයෙන් භාෂාවන්ගේ විවිධත්වයක්  දැකිය හැකි  අතර
මාතර බස ඒ අතර වඩාත් රසවත් ය.ඒ අනිකුත් ප්‍රාදේශයන්ට සාපේක්ෂව විශේෂත්වයක්  දැකිය හැකි නිසාවෙනි .එවැනි  වචන කිහිපයක් මෙසේ දැක්විය හැකිය .
                              වෙනත්  ප්‍රාදේශයන්හිදී දිවුල්  යනුවෙන් හදුන්වන පලතුර මාතර දී ජූල් යනුවෙන් හදුන්වනු  ලැබේ .තවද මාතරදී කූඹියා  හදුන්වනු  ලබන්නේ හින්නා ලෙසය.මාලුපිනි වෑංජන ලෙස හදුන්වනු ලබයි .ස්වල්පයක්  ඩිංගක්  ලෙස  හදුන්වන  අතර කතා  කරනවා යන්න දොඩනවා වේ.මොනවාද , මොකද මාතර දී මොකටෙයි,මක්කටෙයි  ලෙස  දක්වයි.  
                           උයනවා හදුන්වනු  ලබන්නේ  පිසිනවා යනුවෙනි .කෙහෙල්  මුව වතුමොයියා ලෙසත් ගස්ලබු  පැපොල් කීර පලා ලෙසත් හදුන්වනු  ලබයි.දණහිස දණපොලොත්ත ලෙසත් ලුණු පොල් කටුව ලුණු  පොලොත්ත ලෙසත්  හදුන්වනු  ලබයි.
                                  මාතරදී  ඕනෑම  පුද්ගලයකු  හැදින්වීමට ඔහේ යන්න භාවිතා  කරයි .කතා කරනවා දොඩනවා  ලෙස හදුන්වනු ලැබේ.
                      "මේ දෑස කුමටද?"යන සිනමා පටය මාතරදී  ප්‍රදර්ශනයට ලක්කෙරුන ද ඒ සදහා  ජනතාවගේ ප්‍රසාදයක් නොවීය.පසුව ඊට හේතුව  ලෙස සිනමා පටයේ නම බවත්  එය මාතර  අයට ගැලපෙන  ලෙස "මේ දෑස  මක්කටෙයි ?" යනුවෙන්  ප්‍රදර්ශනය කල අතර මේ වෙනසත් සමග විශාල සෙනඟක් සිනමා පටය නැරඹීමට  පැමිණි  බවත් බොහෝ  දෙනා පවසති.
                          මෙවැනි  රසවත් සිදුවීම්  බොහොමයක්  මාතර  බස නිසා නිර්මාණය  වී ඇත .මාතර බස ඉගනීමට හොඳම කෘතිය "අපේ ගම මාතර " කෘතියයි.කෙසේ  වුවත්  මාතර  බස සෑම  තැනකදීම සිනහ නංවන්නේ එහි ඇති රසවත් බව නිසා යන්න මාගේ මතයයි.

"පැරණි ජන සන්නිවේදන ක්‍රම"

"  අතීත ජනයා අදහස් හුවමාරු  කර ගත් ක්‍රම කිහිපයක් දැකිය හැකිය.ඒ අතර පක්ශීන් යොදා  ගැනීම ඒ අතර ප්‍රධාන වේ.එහිදි හංසයන්,ගිරවුන් ,මොණරුන්,සැළලිහිණියන් ආදී  පක්ශීන් යොදා ගත් බව ඉතිහාස පොත්පත්වල  සදහන් වේ.සංදේශ කාව්‍ය වල පනිවිඩ යැවීමේදී මෙම පක්ශීන් යොදා ගත් ආකාරය විස්තර කෙරේ.දුම් ගැසීම්,ගින්න,කොඩි,සේසත්,අණබෙර,විරිදු,කවිකොළ,දුනුඊතල යොදාගැනීම ආදිය ද අදහස් හුවමාරු කර ගෙනීමේ දී යොදා ගෙන ඇත.

    

                               විශේෂයෙන් තොරතුරු හුවමාරු කර ගත් ක්‍රම අතර කටකතා,ඕපදුප,කසුකුසු විම් ආදිය ප්‍රබලම සන්නිවේදන ක්‍රම විය.මෙහිදී කඩපිල,අම්බලම ආදී ජනයා රැස් වූ ස්ථාන තොරතුරු හුවමාරු කර ගැනීමේදී පහසු විය.

        

                                                                                                               නමුත් මෙම සන්නිවේදන ක්‍රම භාවිතා කිරීමෙදී සන්නිවේදනය පිළිබද විශ්වාසයක් නොමැත.ග්‍රාහකයා වෙත පනිවිඩය ලැබුනාද යන්න දැන ගැනිමක් නැත.එනම් එකීය සන්නිවේදනයකි. "

"ජන නැටුම්"

       ජන නැටුම් පිළිබඳව කතා කිරීමේ දී ලන්කාවේ විවිධ ජන නැටුම් දැකිය හැකිය. ඒවා          

•           කුළු නැටුම්                
•         කළගෙඩි නැටුම් 
•         පන්තේරු නැටුම්
•        ගොයම් නැටුම්
•        රබන් නැටුම් 
•       මෝල්ගස් නැටුම්

                                          ආදිය දැක්විය හැකිය.

                මේවා බොහෝ විට ජන වෘත්තිය හා බැදුනු නැටුම් විය.ජන නැටුම් තුලින් මානසික සතුටක්,වෙහෙස නිවා ගැනිමක් කිරිමට ගැමියන් ,විනෝදාත්මක අංගයක් ලෙසත් රග දැක්විය.වර්තමානය වන විට පාසලට පමණක් සිමා වී ඇති බවක් දැකිය හැකි වීම කනගාටුවට කරුණකි.

"ජන කතා"

      

    ජනකතාව යනු කටවහරින්, ලිඛිතව හෝ රඟ දැක්මෙන් හෝ වෙනත් අයුරකින් සාම්ප්‍රදායිකව පැවත එන කතාවකි. උදාහරණ ලෙස පංචත්නත්‍රය හිතෝපදේශය, ජාතක කතා, අරාබි නිසොල්ලාසය හෝ සින්ඩරෙල්ලා ආදිය සඳහන් කළ හැකිය.සිංහල ජන කතා අතර අන්දරේගේ කතා ප්‍රධාන වේ.එවැනි ජන කතාවක් පහත දැක් වේ.

        * “මම පමණයි කුකුළා”

සිංහල රජෙකුට අන්දරේ නම් කවටයෙක් සිටියේය. සෑම තැනදීම සිනා උපදවන කවටකම් කරන්නට ඔහු දක්ෂයෙකි. දවසක් රජුගේ අදිකාරම්වරු මේ අන්දරේ පරදවන්නට රහසින් කථා කර ගත්තෝය.
“අපි අන්දරේ සමග ගඟට නාන්නට යමු... එක් එක්කෙනා කුකුළු බිත්තරයක් සඟවා ගෙන ගිය යුතුය. නාන විට, දිය යට ගොස් කුකුළු බිත්තරයක් ගෙනෙන්නට කතිකා කරගමු...“ මේ අදිකාරම්වරු රහසින් කරගත් කථාවය.
“නාන්නට යමු...“ යි කී කල, අන්දරේ ද “හොඳයි...“ කියා පිටත් විය. සියල්ලෝම ගොස් ස්නානය සඳහා ගඟට බැස්සෝය.
“දිය යට ගොස් කුකුළු බිත්තරයක්  ගෙනෙන්නට පුළුවන් කාට ද ?“ යි මහ අදිකාරම් තුමා විමසා සිටියේය. “මට පුළුවන්... මට පුළුවන්...“ කියා අදිකාරම්වරු සියල්ලෝම කීහ. ඔවුන්ගේ ප්‍රයෝගය අන්දරේ නොදැන “මටත් පුළුවනි...“ යි කීය.
සියල්ලෝම දිය යට ගොස් යලි උඩ මතු වූහ. අදිකාරම්වරු අත් දික් කොට කුකුළු බිත්තර පෙන්නුවෝය. එවිට අන්දරේට ඔවුන්ගේ කපටිකම තේරුණේය.
කුකුළෙකු අත්තටු ගසන්නා සේ, හේ අත් දෙක දියෙහි ගසා “කුක්කු කූ කූ... කවුරුත් කිකිළියෝ ! මම පමණයි කුකුළා...!!!“ යනුවෙන් කීය.
අදිකාරම්වරු මහත් ලැජ්ජාවට පත් විය.ඔවුහු ඒ බැව් නොහඟවා, මහත් සේ සිනාසුනෝය !
                         මෙවැනි ජන කතා රැසක් දැකිය හැකිය.මේවා ඉතාමත් රසවත් හා උපදේශාත්මක කතා ලෙස හැදින් විය හැකිය.සරල භාෂාවකින් මෙම ජන කතා කිම නිසා ලොකු කුඩා සියලු දෙනාට මනාව තේරුම් ගැනීමට හැකියාව ඇත.

"ජන විශ්වාස"

         ගැමි විශ්වාසය අනුව කාලය බොහෝ වැදගත් අංගයකි.මෙහිදී සුබ කටයුතු සදහා නැකැත් බැලීම,රාහු කාලය මග හැරීම සිදු කරයි.එමෙන්ම කාන්තාවන්ට සවස් කාලය නිවසින් පිටවිම, රාත්‍රි ගමන් යාම ආදිය නුසුදුසු බවත් යක්ෂ බැල්ම වෙටෙනවාය යන විශ්වාසය ගැමියන් අතර වේ.
           විවිධ වෘක්‍ෂ පිළිබඳ ගැමි විශ්වාසයන් බොහෝය. සමහර වෘක්‍ෂ වල දේවිදේවතාවුන් වාසය කරන බව විශ්වාසය විය. වෘක්‍ෂ අතර කිරිවෘක්‍ෂ වලට ලැබෙන ස්‌ථානය විශේෂිතය. ඉන් කොස්‌ ,නා,නුග වෘක්‍ෂ  ප්‍රධානය. කිරි වෘක්‍ෂ ගැමියන් තුළ සශ්‍රීකත්වය පිළබිඹු කරන දෙයක්‌ ලෙස විශ්වාස කරයි. බෞද්ධයන් බෝධීන් වහන්සේට ප්‍රධාන තැනක්  ලබා දී ඇත. බෞද්ධ ජනතාව අතිශය ගෞරව කරන බෝධීන් වහන්සේට මල්, පහන්, සුවඳ දුම්, සිවුරු ආදිය පූජා කරන්නේ,ප්‍රාර්ථනා කරන්නේ මේ නිසාවෙනි.
                          ජනශ්‍රැතියේ අංග අතර විවිධ සත්ව වර්ග පිළිබඳ විශ්වාස රාශියකි.යම්  යම් සතුන් සුභ අසුභ ලෙස ඔවුන් දැකිය.පුසා මුහුන සේදීම,පොල්කිච්චන් දෙදෙනෙකු දැකිම,කුකුලා හැඩිම සුබ ලෙස විශ්වාස කළේය.හුනා හැඩිම,බල්ලන් කන්පට ගැසීම,පොල්කිච්චේකු දැකිම අසුභ දේවල් ලෙස විශ්වාස කරනු ලැබීය.  
ජීවිතයේ දී සිදුවන අයහපත් ක්‍රියාවලට ජන විශ්වාසයක්‌ තිබේ. ගැමියන් තුල ඇස්වහ,කටවහ,හෝවහ දෝෂ පිළිබද විශ්වාසයක් ඇත.ඒවයින් මිදීමට වතුර මැතිරිම,දෙහි කැපිම,වත් පිළිවෙත් කිරීමත් සිදු කරයි.
                                 මෙවැනි විශ්වාස අතර සෙත් කවි හා වස්‌ කවි වලට ලැබෙන්නේ ප්‍රමුඛ තැනකි. සෙත් කවි මගින් තමාට යහපත, සෞභාග්‍ය උදාවේ. වස්‌ කවි තුළින් සාප කිරීමක් සිදු කරයි.එමෙන්ම  ජෝතිෂ්‍ය සාත්තර දැඩි ලෙස විශ්වාස කරනු ලබයි.ඒ අනුව වත් පිළිවෙත් සිදු කිරිම ද කරනු  ලබන්නේ දැඩි විශ්වාසයෙනි.
                           ජන විශ්වාස නිසා සමාජය යම් සංවරණයකට ලක් කළා යැයි පැවසිය හැකිය.මෙයද ප්‍රාදේශීය ලෙස වෙනස් විය.එමෙන්ම ස්ව කැමැත්ත මත පිලිගැනීම හෝ නොපිළිගැනිම සිදු විය.නමුත් සමාජයට බොහෝ විට හොද පනිවිඩයක් මේ තුලින් ලබා දීමත් මිනිසුන් පාලනයකට නතු කිරිමටත්  සමත් වූ ජන සංනිවේදනයක්  ලෙස   දැක් විය හැකිය.

"ජන නාට්‍ය"

       ජන නාටකද ජනශ්‍රැතිය තුල වැදගත් අංගයකි.තොවිල් පවිල්,කංකාරි,ගමිමඩු,දෙවොල් මඩු,ශාන්ති කර්ම ඇසුරෙන් ලබා ගත් ආභාෂය තුලින් ජන නාටක බිහි විය.පොදු ස්ථානයක් එළිමහන් රංග භූමියක් කර ගැමියන් සියල්ල එක් වී මෙම තොවිල්,නාටක,ශාන්ති කාර්ම නරබනු ලැබීය.ජනයාගේ වෙහෙස ,මහන්සිය, දුක් පිඩා මග හැර මනස සුවපත් කිරිම,එකමුතු බව වර්ධනය කිරිම උපදෙස් සැපයිම  මේවයේ අරමුණ විය.
මේ අයුරින් අපට හදුනාගත හැකි ජන නාට්‍ය වනුයේ,
                 *සොකරි
                 *කෝළම්
                 *නාඩගම්

සොකරි:- සොකරි නාටකය යනු උඩරට පළාත් වලටත් වන්නියටත් සතර කෝරළේ ඇතැම් පෙදෙස් වලටත් සීමාවු ගැමි නාට්‍ය විශේෂයකි.මෙම සොකරි නාට්‍යයේ විශේෂ ලක්ෂණය නම් අනුරූපණ මාධ්‍යයෙන් කථාවක් කීමය.කණ්ඩායමේ නායකයා විසින් කිසියම් සිද්ධියක් කවියෙන් විස්තර ‍කරන අතර නළුවෝ එය අනුකරණාත්මක නැටුමකින් දක්වති.මෙහි සමහර නළුවෝ වෙස් මුහුණු පළදින අතර නැටුමට හා ගැයුමට උපයෝගී කරගන්නා බෙරය ගැට බෙරයයි. සොකරි නාට්‍යයට මුලාශ්‍ර වන්නේ සොකරි කථාවයි.මෙම කතාව ප්‍රදේශයෙන් ප්‍රදේශයට වෙනස් වේ.
                    නමුත් සොකරි නාටකයේ පොදු කථාව මෙසේය.ගුරු හාමි නැමැත්තා ඔහුගේ බිරිඳ වන සොකරිය සහ පරයා සමග ලංකාවට පැමිණ පදිංචියට ඉඩමක් සොයති.තඹරාවිටදී ඔවුන්ට වෙදරාළ කෙනෙක් ඉඩම් කැබැල්ලක් දෙයි.එහි ගෙයක් සාදාගෙන සිටින අතර ගුරු හාමිගේ කකුල බල්ලෙක් සපාකයි.ඔහුට වෙදකම් කිරිමට කැඳවනු ලැබු වෙදරාල සමඟ සොකරිය රහසිගතව පලායයි.කෙළවර ආපසු සියළු දෙනා සමා‍දානවෙයි.මුලික වශයෙන් කථාව එසේ වුවද රංගනයේදී නොයෙකුත් අතුරු  කථා රසවත් සිදුවීම් අපමණව නිරූපණය කෙරේ.
                                 හාස්‍ය රසය ලබා දෙමින් කරනු ලබන මෙම නාටකය ගැමියන්ගේ ජීවන ගමනේ දුක් පීඩා මොහොතකට නතර කරනු ලබයි. බෙර වයමින්  ජන කවි විලාසයෙන් මෙහි කවි ගායනා කරනු ලබයි.එහි එන සරල කවියක් පහත දැක් වේ.

        "ආල වඩන පියයුරු දෙක
         ළැම දිලිසෙන්නේ
         කෝළ නැතුව සබයට
         එළි බැසලා නටන්නේ
         මාල කරට දමා
         හැට්ට සළු පළදින්නේ
         බාළ සොකරි ළමා මෙනුඹ
         නටා වරෙන්නේ ”

මෙවෙනි ජන නාටක තුලින් සන්නිවේදනය හොදින් සිදු විය.හාස්‍ය මතු කරගත් මෙම නාට්‍ය මානසික සුවපත් බවට හේතු විය.එමෙන්ම ගැමියන් සියල්ල එකතු වූ අවස්ථාව මෙම රංග භුමිය වීම විශේෂතත්වයකි.

"ජන වෙදකම"

     ගැමියන් අතර තවත් ප්‍රචලිත ජනශ්‍රැති අංගයක්‌ ලෙස ජන වෙදකම විශේෂ තැනක්‌ ගනී. මේ සඳහා ආගමික, අභිචාර සහ වෛද්‍ය ක්‍රම පදනම් වී ඇත. සාම්ප්‍රදායික වෙදකමක්‌ ලෙස සලකන මෙය සඳහා මුදල් වැය විමක් නැත. අදාළ ගැමියන් මගින් ඖෂධ සපයා දීම සිදුකළ අතර තම ශ්‍රමය මගින් සහාය දීම කරන ලදී. ජන වෙදකම සඳහා අත් බෙහෙත් භාවිත කරයි.පහසුවෙන් සොයා ගත හැකි ඔසු පැළ යොදා ගනු ලැබීය.නමුත් වටිනා ඔසු සොයා ගැනිම අපහසුය.විශේෂයෙන්ම කසාය,තෙල්,පත්තු,හිස කුඩිච්චි,පොට්ටනි ආදිය ද කෙම් ක්‍රම,මැතිරිම්  ද වෙදකමේ අංග වේ.ඕනෑම දරුණු රෝග,කැඩුම් බිදුම් සදහා ජන වෙදකම මහත් පිටිවහලක් විය.දෙහි,පොල්පලා,රණවරා,අත් කහ,වැල් මී,පාවට්ටා,බැබිල,බෙලි,සැවැන්න ආදී ඔසු බහුලව භාවිතා කරනු ලබයි.
පමණක් රෝග සදහා ගැමියන් බෝධි පුජා පැවැත් විම සිදු කල අතර දෙවියන් පිළිබදවද දැඩි විශ්වාසයක් තිබූ   අතර පුජා පැවැත් විමද  සිදු කරනු  ලැබීය.
        ජන වෙදකම තුලින් පෙර සිටම රෝග රැසකට ප්‍රතිකාර කරනු ලැබීය.බොහෝ විට පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවට මේ වෙදකම් හුරුව ලැබීය.මෙයද සාර්ථක ලෙස සන්නිවේදනය තුලින් මුඛ පරම්පරා ගතව පැවැතුනු ක්‍රමයක් විය.